Melden
Melden
geluid

VN-Verdrag Handicap: Een Overzicht

aug 15, 2024 | Actueel

logo van de Verenigde Naties

In 2016 zette Nederland een belangrijke stap door het VN-Verdrag Handicap te ondertekenen. Volgens het VN-Verdrag Handicap moeten mensen met een handicap, net als ieder ander, volwaardig mee kunnen doen aan onze samenleving. Vandaag toetst het VN-comité tijdens een openbare hoorzitting hoe goed Nederland dit verdrag uitvoert. Wat houdt het VN-Verdrag Handicap precies in? Hoe wordt er op nationaal en regionaal niveau gewerkt aan de uitvoering ervan? En wat kunnen we van de hoorzitting verwachten?

In Nederland zijn er zo’n 2 miljoen mensen met een beperking. Zij zijn bijvoorbeeld doof, slechtziend of hebben een lichamelijke of verstandelijke beperking. Inwoners van Nederland met een beperking ervaren dat zij niet altijd kunnen meedoen in de samenleving. Wij krijgen hier als discriminatiemeldpunt vaak meldingen over binnen. Een  melder in een rolstoel kon bijvoorbeeld in het verleden een openbare plek niet bereiken, omdat er een vergunning was verleend voor een oliebollenkraam op de gehandicaptenparkeerplaatsen. Een melder met een visuele beperking kon de computer op zijn werk niet lezen, omdat er weinig contrast werd gebruikt op de pagina. En een derde melder kon een evenement niet bijwonen waarvoor zij was uitgenodigd, omdat dit evenement niet rolstoelvriendelijk was.

Om de positie van mensen met een beperking te verbeteren, is het VN-Verdrag Handicap opgesteld. In december 2006 werd dit verdrag aangenomen door de Verenigde Naties, een internationale organisatie die zich inzet voor wereldwijde vrede, veiligheid, samenwerking en de bevordering van mensenrechten. Het VN-Verdrag Handicap waarborgt, bevordert en beschermt gelijke rechten voor mensen met een beperking op het gebied van onderwijs, werk, vrije tijd en zorg. Wanneer een land een verdrag van de Verenigde Naties ondertekent, dan is dit juridisch bindend. Dat betekent dat een staat dan verplicht is zich te houden aan de bepalingen in het verdrag. Nederland ondertekende het verdrag in 2016 en sindsdien geldt het in ons land.

Wetgeving en beleidsverandering

Na het ondertekenen van het verdrag in Nederland zijn er, om hieraan te kunnen voldoen, verschillende wetten aangepast. Eén daarvan is de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ). In deze wet staat dat discriminatie vanwege een beperking verboden is. Dit geldt voor de arbeidsmarkt, het onderwijs en het OV, maar ook voor bedrijven en restaurants. In artikel 2 van de WGBH/CZ staat dat het verbod op discriminatie onder andere inhoudt dat er, afhankelijk van de behoefte, effectieve maatregelen moeten worden genomen, tenzij dit te veel moeite of kosten met zich meebrengt. Een voorbeeld hiervan is dat assistentiehonden op plekken moeten worden toegelaten. Ook is de Kieswet veranderd. Nu moeten alle stemlokalen zo worden ingericht dat mensen met een lichamelijke beperking zo zelfstandig mogelijk kunnen stemmen.

Naast het aanpassen van de wet zijn er maatregelen genomen om de toegankelijkheid van openbare ruimtes, zoals overheidsgebouwen, scholen en openbaar vervoer, te verbeteren. Daarnaast is er gewerkt aan de verbetering van digitale toegankelijkheid, zodat overheidswebsites beter bruikbaar zijn voor mensen met een beperking. Deze maatregelen zijn onderdeel van het programma ‘Onbeperkt Meedoen!’, dat in 2018 werd gelanceerd. Dit programma omvat een breed scala aan initiatieven en projecten. Je kunt je abonneren op een nieuwsbrief waarin landelijke ontwikkelingen, initiatieven en kijk-, luister- en leestips worden besproken.

Nationale strategie

Ondanks de inspanningen zijn en waren er signalen uit het land dat de veranderingen in het dagelijks leven van mensen met een beperking nog te beperkt voelbaar zijn. Begin 2024 werd er daarom een zogenoemde Nationale Strategie gepresenteerd. Het doel van deze strategie is om de positie van mensen met een beperking uiterlijk in 2040 in lijn te brengen met de normen van het VN-Verdrag Handicap. Een belangrijk onderdeel van de strategie is de ontwikkeling van een werkagenda, waarin concrete acties en maatregelen worden beschreven. De verdere uitwerking en realisatie van de werkagenda die bij de Nationale Strategie hoort, is aan het nieuwe kabinet.

Regionale initiatieven

Niet alleen de landelijke overheid zet zich in voor betere toegankelijkheid voor mensen met een beperking; ook op regionaal niveau gebeurt er veel. Gemeentes hebben bijvoorbeeld afspraken gemaakt om sport en bewegen voor mensen met een beperking te bevorderen. In de regio Haaglanden is er een samenwerkingsovereenkomst tot 2026, die voortbouwt op eerdere overeenkomsten uit 2019-2020 en 2021-2022.  Het doel is om in 2030 een sport- en beweegdeelname van 100% te bereiken.

Daarnaast organiseert de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) elk jaar de verkiezing van de Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland, waarbij inwoners hun gemeente kunnen beoordelen op toegankelijkheid. Dit biedt gemeentes waardevolle inzichten en concrete handvatten om mee aan de slag te gaan. Zo deelden we voor de gemeente Rijswijk eerder een oproep om hieraan deel te nemen, wat hen helpt om de toegankelijkheid verder te verbeteren. Klik hier voor de link naar de oproep van de gemeente Rijswijk (link)

Naast deze initiatieven zijn er de afgelopen jaren verschillende andere regionale projecten opgezet om mensen met een beperking te ondersteunen. Op ons platform Exclusief voor Inclusief lichten we er de komende tijd een aantal uit.

Stichting iDb zet zich actief in om de positie van mensen met een beperking te verbeteren. Samen met ervaringsdeskundigen, gemeentes en professionals organiseren we voorlichtingen, trainingen, gastlessen op scholen, en evenementen. Daarnaast bouwen we aan netwerken en coalities, en voeren we gezamenlijke projecten en campagnes uit die bijdragen aan een inclusieve samenleving.

Veel bereikt, nog veel te doen

Het College voor de Rechten van de Mens (CRM) houdt toezicht op de uitvoering van het VN-Verdrag en kijkt of iedereen in Nederland zich aan de afspraken houdt.  Er zijn al wat stappen in de juiste richting gezet, maar in verschillende rapporten en door organisaties zoals het CRM wordt benadrukt dat mensen met een beperking nog steeds op veel gebieden worden achtergesteld. Uit de jaarlijkse rapportage van het CRM in 2023 blijkt bijvoorbeeld dat het OV nog steeds ontoegankelijk is.

Ook blijkt dat discriminatie en sociale uitsluiting van mensen met een beperking nog steeds veel voorkomt, ondanks de aanpassingen in wet- en regelgeving. Dit merken wij ook als antidiscriminatievoorziening van de regio’s Haaglanden en Hollands Midden. Er is sinds 2018 een stijgende trend van het aantal bij ons binnengekomen meldingen over de discriminatiegrond handicap/chronische ziekte. In 2023 waren er in totaal 51 meldingen hierover. In 2024 zijn er tot dusver 47 meldingen binnengekomen. De stijgende trend zet dus door.

Hoe verder?

Het VN-comité voor het VN-verdrag Handicap gaat Nederland in Genève beoordelen over de naleving van het verdrag. Een paar weken na de hoorzitting volgen er conclusies: wat doet Nederland goed en wat zijn de zorgen? Het comité adviseert ook hoe het beter kan. Deze conclusies en aanbevelingen zijn de basis om wetten, regels en uitvoeringen rondom het VN-verdrag in Nederland te versterken.

Als antidiscriminatievoorziening volgen we de ontwikkelingen op de voet. De meldingen die wij ontvangen, bieden waardevolle inzichten in de aard en omvang van discriminatie op grond van handicap of chronische ziekte. Deze gegevens helpen niet alleen om discriminatie beter in kaart te brengen, maar vormen ook een belangrijke basis voor de ontwikkeling van gerichte maatregelen. Heb je zelf te maken met discriminatie? Aarzel dan niet om dit te melden via www.discriminatie.nl, of door te bellen naar 0800 0880.

–

De hoorzitting kan vandaag live worden gevolgd via de volgende  livestream:

Klik hier voor de link naar de livestream (link)

–

Bronnen: