PERSBERICHT: Gerechtshof verbiedt etnisch profileren

PERSBERICHT
Den Haag, 14 Februari 2023

Het Gerechtshof te Den Haag heeft op 14 februari 2023 een belangrijke uitspraak gedaan over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee (KMar). De werkwijze van de KMar beoordeelt het Gerechtshof als een ernstige vorm van rassendiscriminatie en heeft de Staat opgedragen per direct deze werkwijze van de KMar aan te passen.

Controle zonder goede reden
De zaak stamt uit 2018, toen Mpanzu Bamenga na terugkomst uit Rome op vliegveld Rotterdam Airport uit de rij werd gehaald voor controle. Voor deze handelswijze bleek de KMar geen enkele rechtvaardiging te hebben. Naar aanleiding hiervan werd een zaak aanhangig gemaakt door een coalitie van burgers en verschillende organisaties. In eerste aanleg kreeg de KMar gelijk en werd de werkwijze van etnisch profileren door de rechter goedgekeurd. Hiervan ging de coalitie in beroep bij het Gerechtshof.

Bijzonder ernstige vorm van discriminatie
Het Gerechtshof is van oordeel dat de KMar in haar dagelijkse werkwijze bij grenscontroles onderscheid maakt op grond van ras en concludeert dat dit een bijzondere ernstige vorm van discriminatie is. Het hof erkende dat etnisch profileren ertoe leidt dat mensen zich niet geaccepteerd voelen en tweederangsburger voelen. Het hof vindt dat de werkwijze van de KMar leidt tot stigmatisering en gevoelens van pijn en frustratie bij de mensen die telkens geselecteerd worden door de KMar. Het hof wijst ook op de negatieve uitstraling voor de samenleving als geheel.

Reactie KMar
In reactie op het vonnis zegt de KMar dat ze hun werkwijze al hadden aangepast. De coalitie betwistte dit. In de uitspraak merkt het Gerechtshof hierover op dat uit het standpunt van de Staat in hoger beroep hiervan niets is gebleken.

Meer zaken over etnisch profileren
Stichting iDb had, in een zaak die stamt uit 2017, bij de Nationale Ombudsman (NO) ook een zaak over etnisch profileren door de KMar aanhangig gemaakt. Hierover heeft de NO in mei 2022 geoordeeld dat een aanhouding zonder een redelijke vermoeden van schuld leidt tot onbehoorlijk overheidsoptreden en grondrechtenschending van burgers.

Hoopgevende zaken
De uitspraak van het Gerechtshof en het eerdere oordeel van de NO laten zien dat het mogelijk is om discriminatie door de overheid met succes aan te vechten. De lange duur van deze procedures vraagt om moed en doorzettingsvermogen van getroffen burgers. In de praktijk maken slachtoffers niet vaak melding van etnisch profileren door overheidsinstanties. Met goede ondersteuning blijkt het wel mogelijk om recht te halen. Een oproep aan slachtoffers om vooral discriminatoire ervaringen wel te melden.

Coalitie in de rechtszaak
De zaak bij het Gerechtshof werd aanhangig gemaakt door een coalitie van twee burgers, Amnesty International, Controle Alt Delete, RADAR en NJCM-PILP. Deze coalitie strijdt al jaren tegen etnisch profileren. Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland,  vindt dat dit laat zien wat we samen kunnen bereiken. Zij vindt dat het motiveert om met vereende kracht door te gaan voor een effectieve uitbanning van discriminatie door de overheid.

Documenten

Bekijk het rapport van de Nationale Ombudsman | Download pdf bestand
Bekijk de uitspraak van het hof | Download pdf bestand

---

Einde bericht
Meer informatie over de betekenis van deze uitspraak kan worden verstrekt door de heer Atlin Sandvliet, directeur van Stichting iDb, via asandvliet@stichtingidb.nl of 070 302 86 86.