Een Sinterklaasfeest voor iedereen
In Nederland vieren we al meer dan 700 jaar het Sinterklaasfeest. Het Sinterklaasfeest heeft een lange en rijke traditie in Nederland, dat al vele veranderingen heeft doorgemaakt. Hieronder ook de rol van Zwarte Piet, die pas later in deze traditie zijn intrede heeft gedaan en die inmiddels al jarenlang aan discussie onderhevig is.
In de uiterlijke kenmerken van Zwarte Piet, alsook de rol die de figuur inneemt in het Sinterklaas verhaal, zijn namelijk elementen zichtbaar, die gelinkt kunnen worden aan het Nederlandse slavernijverleden. Dit is iets wat wij ook terugzien in de meldingen en signalen die we bij Stichting iDb ontvangen. De traditionele Zwarte Piet, met zijn zwart geschminkte gezicht, krullend haar, dikke rode lippen en gouden oorbellen wordt door meerdere melders gezien als racistisch en dit maakt hen bezorgd. Deze zorgen zijn onder andere gebaseerd op ervaren discriminatie of pesterijen waar melders van bijvoorbeeld Caribische en/of Afrikaanse afkomst mee te maken hebben.
De zorgen en kritiek richting de traditionele Zwarte Piet, waarbij de eerste klachten zelfs al afstammen uit de jaren 30 van de vorige eeuw1, leiden al jarenlang tot hevige discussies in het land. Naast de burgers die Zwarte Piet zien als racistisch, zijn er namelijk ook burgers die juist pleiten voor het behoud van de traditionele Zwarte Piet, waarbij zij gevoelens van verlies van de eeuwenoude traditie ervaren. Ook dit ziet de Stichting terugkomen in meldingen en uit signalen die de Stichting ontvangt.
De meningen onder de burgers blijven verdeeld, maar uit onderzoek2 blijkt dat het draagvlak voor het behoud van Zwarte Piet geleidelijk afneemt. Verschillende organisaties en instanties hebben zich ook uitgesproken en/of hebben een oordeel geveld dat de traditionele Zwarte Piet figuur racistische kenmerken bezit. Een voorbeeld hierbij is het College voor de Rechten van de Mens, dat heeft geoordeeld dat “het effect van Zwarte Piet discriminerend is”.3 Ook heeft het Europese Parlement de lidstaten in een resolutie4 verzocht racistische en afrofobische tradities te veroordelen, waarbij de traditie van ‘Blackface’ specifiek genoemd wordt, welke overeenkomsten kent met de figuur Zwarte Piet uit het Sinterklaasfeest. Hiernaast hebben ook de Kinderombudsman5, het VN-comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie6 en de Rechtbank Amsterdam7 zich uitgesproken over de negatieve stereotypering en het discriminatoire karakter van de traditionele Zwarte Piet.
Stichting iDb volgt de hier bovengenoemde uitspraken dat de traditionele figuur van Zwarte Piet racistische en discriminerende aspecten bezit en pleit voor een inclusief Sinterklaasfeest. De uiterlijke kenmerken van de traditionele Zwarte Piet sluiten namelijk aan bij de manier waarop zwarte mensen in de koloniale tijd werden afgebeeld, en de rolverdeling tussen Zwarte Piet (de zwarte knecht) en Sinterklaas (de witte baas) roepen associaties op met het slavernijverleden waarbij het ‘witte ras’ superieur werd geacht aan het ‘zwarte ras’.
Stichting iDb zet zich in voor een Sinterklaasfeest dat een feest voor allen is, en ondersteunt het veranderingsproces van het traditionele karakter van de Zwarte Piet, zoals dat in de geschiedenis van de traditie vaker is gebeurd en door vele gemeenten al doorgevoerd8 is.
Alleen op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat eenieder evenveel plezier beleeft aan deze eeuwenoude traditie zoals deze hoort te zijn: een feest voor iedereen.
1 OnaĬankelijk geschiedenismagazine ‘Historiek’, Geschiedenis van de Zwarte Piet-kritiek | Historiek
2 I&O Research: Nederland over (Zwarte) Piet, rapport-io-research-sint-en-pietpeiling-2022.pdf
(wpcdnnode.com)
3 College voor de Rechten van de Mens, Een school discrimineert niet als zij Sinterklaas 2014 met Zwarte Piet
viert. De school heeŌ genoeg gedaan om te zorgen voor een discriminatievrije onderwijsomgeving. Voor het
jaar erna kan het oordeel anders luiden, want Zwarte Piet heeŌ discriminerende aspecten. | College voor de
Rechten van de Mens (mensenrechten.nl)
4 ‘De demonstraties tegen racisme naar aanleiding van de dood van George Floyd’, Resolutie van het Europees
Parlement van 19 juni 2020 over de anƟracismedemonstraƟes na de dood van George Floyd (2020/2685(RSP))
(europa.eu)
5 ‘Standpunt Kinderombudsman: Zwarte Piet vraagt om aanpassing’,
https://www.kinderombudsman.nl/publicaƟes/standpunt-kinderombudsman-zwarte-piet-vraagt-om-
aanpassing
6 ‘Concluding observaƟons on the nineteenth to twenty-first period reports of the Netherlands’,
https://www.ohchr.org/en/documents/concluding-observations/cerdcnldco19-21-concluding-observations-
combined-nineteenth
7 Rechtbank Amsterdam, ECLI:NL:RBAMS:2014:3888, Rechtbank Amsterdam, AMS 13/6350 (rechtspraak.nl)
1 OnaĬankelijk geschiedenismagazine ‘Historiek’, Geschiedenis van de Zwarte Piet-kritiek | Historiek
2 I&O Research: Nederland over (Zwarte) Piet, rapport-io-research-sint-en-pietpeiling-2022.pdf
(wpcdnnode.com)
3 College voor de Rechten van de Mens, Een school discrimineert niet als zij Sinterklaas 2014 met Zwarte Piet
viert. De school heeŌ genoeg gedaan om te zorgen voor een discriminatievrije onderwijsomgeving. Voor het
jaar erna kan het oordeel anders luiden, want Zwarte Piet heeŌ discriminerende aspecten. | College voor de
Rechten van de Mens (mensenrechten.nl)
4 ‘De demonstraties tegen racisme naar aanleiding van de dood van George Floyd’, Resolutie van het Europees
Parlement van 19 juni 2020 over de anƟracismedemonstraƟes na de dood van George Floyd (2020/2685(RSP))
(europa.eu)
5 ‘Standpunt Kinderombudsman: Zwarte Piet vraagt om aanpassing’,
https://www.kinderombudsman.nl/publicaƟes/standpunt-kinderombudsman-zwarte-piet-vraagt-om-
aanpassing
6 ‘Concluding observaƟons on the nineteenth to twenty-first period reports of the Netherlands’,
https://www.ohchr.org/en/documents/concluding-observations/cerdcnldco19-21-concluding-observations-
combined-nineteenth
7 Rechtbank Amsterdam, ECLI:NL:RBAMS:2014:3888, Rechtbank Amsterdam, AMS 13/6350 (rechtspraak.nl)
8 Platform Kick Out Zwarte Piet ‘Feest voor Alle Kinderen’ Inclusieve intochten – Feest voor alle Kinderen